Nhận biết sớm dấu hiệu mất nước ở trẻ bị tiêu chảy
Nhận biết sớm dấu hiệu mất nước ở trẻ bị tiêu chảy và các giải pháp bù nước, điện giải hiệu quả
Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh cần duy trì tỷ lệ nước trong cơ thể cao hơn so với người lớn, vì vậy tình trạng mất nước do tiêu chảy là nguyên nhân chính gây nguy hiểm và thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu sớm của mất nước ở trẻ khi bị tiêu chảy, cũng như cung cấp các biện pháp bù nước, điện giải và dinh dưỡng để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng.
1. Mối liên quan giữa tiêu chảy và mất nước, điện giải ở trẻ
Khi trẻ bị tiêu chảy, hiện tượng đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày sẽ xuất hiện, làm mất đi một lượng lớn nước và các dịch tiêu hóa chưa kịp hấp thu. Chỉ cần 5% trong 1000 ml dịch tiêu hóa không được hấp thu, trẻ đã có thể xuất hiện các dấu hiệu mất nước ban đầu. Ngoài ra, các triệu chứng khác như nôn, sốt cũng góp phần làm mất nước nhanh chóng.
Nôn: Khi trẻ nôn, không chỉ nước mà cả chất dinh dưỡng từ thức ăn cũng bị thải ra ngoài, làm cho cơ thể trẻ nhanh chóng suy yếu.
Sốt: Khi trẻ sốt, cơ thể sẽ mất nước qua mồ hôi nhiều hơn, kết hợp với việc cơ thể phải tăng cường trao đổi chất, đẩy nhanh quá trình mất nước.
Không chỉ nước mà một lượng lớn các chất điện giải như Natri, Kali, Clorua, Bicacbonat... cũng bị thải ra ngoài cùng với phân. Điều này dẫn đến sự mất cân bằng điện giải, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quá trình chuyển hóa và hoạt động của các cơ quan, làm tình trạng tiêu chảy trở nên khó kiểm soát và kéo dài hơn.
2. Dấu hiệu nhận biết trẻ mất nước do tiêu chảy
Mất nước do tiêu chảy có thể diễn ra nhanh chóng và kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dưới đây là 6 dấu hiệu mất nước phổ biến ở trẻ bị tiêu chảy mà cha mẹ cần lưu ý:
2.1. Trẻ quấy khóc, cáu gắt
Trẻ nhỏ thường không thể diễn đạt cảm giác bất thường trong cơ thể, vì vậy chúng thể hiện sự khó chịu bằng cách khóc hoặc trở nên cáu gắt. Khi mất nước, trẻ có thể cảm thấy đau bụng âm ỉ, mỏi mệt, và khó chịu, khiến trẻ quấy khóc nhiều hơn.
Trẻ sơ sinh: Quấy khóc liên tục, từng cơn thất thường, có thể không chịu bú.
Trẻ lớn hơn: Thường dễ cáu gắt, nóng giận, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, và thậm chí chán ăn.
2.2. Mắt trũng sâu
Một trong những dấu hiệu đầu tiên của mất nước ở trẻ là mắt trũng sâu. Do mô liên kết ở mắt rất lỏng lẻo, khi trẻ mất nước, bạn có thể nhận thấy vùng da xung quanh mắt trở nên tối màu, xuất hiện các vết nhăn gần hốc mắt, và hốc mắt trông sâu hơn bình thường.
2.3. Trẻ khát nước nhiều hơn
Mất nước làm giảm thể tích máu và dịch ngoại bào, kích thích trung tâm khát ở não. Khi trẻ bị mất nước do tiêu chảy, trẻ sẽ có cảm giác khát nước rõ rệt, đòi uống nhiều hơn.
Mất nước nhẹ: Trẻ uống nước háo hức, khi cho uống một lượng nhỏ, trẻ uống nhanh và dừng khóc.
Mất nước nặng: Trẻ có thể không uống được nước do mất phản xạ nuốt, khiến nước chảy ra khỏi miệng.
2.4. Nước tiểu sẫm màu, ít tiểu
Mất nước khiến nước tiểu của trẻ trở nên sẫm màu hơn bình thường, chuyển từ màu vàng nhạt sang màu vàng đậm hoặc thậm chí là nâu. Trẻ cũng đi tiểu ít hơn bình thường, dấu hiệu này thường đi kèm với khóc không ra nước mắt.
Thiểu niệu: Khi trẻ đi tiểu ít hơn 24ml/kg cân nặng trong 24 giờ.
Vô niệu: Trẻ đi tiểu ít hơn 12ml/kg cân nặng trong 24 giờ.
2.5. Môi khô, da nhăn nheo
Khi mất nước, da trẻ sẽ mất đi độ đàn hồi, trở nên nhăn nheo và môi trẻ sẽ khô, nhợt nhạt. Bạn có thể kiểm tra độ đàn hồi của da bằng cách véo nhẹ vào da gần rốn. Nếu da trở về trạng thái ban đầu ngay lập tức, trẻ không mất nước. Nếu da không nhanh chóng đàn hồi, trẻ đã mất nước ở mức độ đáng lo ngại.
2.6. Trẻ lờ đờ, mệt mỏi
Mất nước ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh và các cơ quan khác, khiến trẻ trở nên lờ đờ, phản ứng chậm, mắt thiếu hồn, và ngủ li bì khó đánh thức. Đây là dấu hiệu rất nguy hiểm, cho thấy trẻ đang ở tình trạng mất nước nặng và cần được bù nước, điện giải ngay lập tức.
3. Dự phòng và điều trị mất nước ở trẻ bị tiêu chảy
3.1. Bổ sung nước ngay khi trẻ bị tiêu chảy
Ngay từ ngày đầu tiên trẻ có dấu hiệu tiêu chảy, hãy cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, ngay cả khi trẻ không khát. Lượng nước cần uống sẽ khác nhau tùy theo độ tuổi:
Trẻ 0-2 tuổi: Uống từ 50-100ml dịch sau mỗi lần đi ngoài (nước lọc, sữa mẹ, nước gạo rang, oresol...).
Trẻ 2-10 tuổi: Uống từ 100-200ml dịch sau mỗi lần đi ngoài.
Trẻ trên 10 tuổi: Uống nước đủ theo nhu cầu, khuyến khích uống nhiều nước lọc, nước hoa quả, nước dừa...
3.2. Bổ sung điện giải bằng dung dịch Oresol
Song song với việc bù nước, cần bù điện giải để tránh tình trạng rối loạn điện giải. Oresol là dung dịch điện giải an toàn và hiệu quả nhất cho trẻ bị tiêu chảy, có thể dễ dàng mua tại các nhà thuốc. Nếu không có Oresol, bạn có thể thay thế bằng dung dịch tự pha từ nước cháo muối, nước cơm với một chút muối.
3.3. Truyền tĩnh mạch điện giải
Trong các trường hợp mất nước nặng, trẻ cần được truyền tĩnh mạch điện giải để phục hồi nhanh chóng. Nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nặng như lờ đờ, mệt mỏi, mắt trũng sâu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được truyền tĩnh mạch theo đúng phác đồ.
3.4. Bổ sung kẽm và men vi sinh
Việc bổ sung kẽm có thể giúp giảm mức độ tiêu chảy và tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Hãy đảm bảo cho trẻ uống kẽm đủ liều trong 14 ngày liên tục. Bên cạnh đó, bổ sung men vi sinh đa chủng sẽ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ hệ tiêu hóa và giảm tình trạng tiêu chảy.
4. Lợi ích của men vi sinh trong việc giảm thời gian tiêu chảy
Men vi sinh không chỉ giúp hỗ trợ tiêu hóa mà còn tạo ra lớp bảo vệ chống lại các tác nhân gây hại, giảm nguy cơ tiêu chảy kéo dài. Bổ sung men vi sinh giúp trẻ dễ hấp thu chất dinh dưỡng hơn, đồng thời tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ phục hồi nhanh chóng sau khi mắc bệnh.
Kết luận
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu mất nước ở trẻ bị tiêu chảy và có các biện pháp bù nước, điện giải kịp thời là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Bằng cách luôn cảnh giác và áp dụng các biện pháp dự phòng hiệu quả, cha mẹ có thể giúp trẻ nhanh chóng phục hồi và tránh xa các nguy cơ gây hại cho sức khỏe của con.
